ایالات متحده آمریکا USA ( بخش سوم )

اخذ تابعیت (CITIZENSHIP )

در بخش های پیشین در مورد مسایل مختلفی اطلاع رسانی شد. در این بخش مساله دریافت تابعیت ایالات متحده را مورد توجه خاص قرار میدهم

قبل از ادامه بحث بهتر است با دو اصطلاح آشنا شویم که آشنایی با تعریف مربوطه برای همه هموطنان مفید است

دریافت تابعیت ( شهروندی ) از طریق خون و دریافت تابعیت از طریق خاک

دریافت تابعیت از طریق خون که توسط برخی کشورها برسمیت شناخته میشود به این معنی است که طفلی که از یک پدر یا مادر تابع یک کشور بدنیا می آید بصورت اتوماتیک شهروند کشوری محسوب میشود که پدر یا مادر وی تابعیت آن کشور را دارند. برای نمونه اگر شما برای خود تابعیت استرالیایی بدست آورید فرزندانی که شما پدر یا مادر وی باشید و پس از اخذ تابعیت استرالیایی شما به دنیا بیایند بطور اتوماتیک استرالیایی محسوب شده و از تمامی مزایا برای یک شهروند استرالیا برخوردار خواهند بود. ( طبق قوانین استرالیا برای اینکه نوزادی که بدنیا می آید تابعیت استرالیایی داشته باشد تابعیت استرالیایی یکی از والدینش کافی است یعنی لازم نیست هر دو نفر والدینش تابعیت استرالیایی داشته باشند . ) بعبارت بهتر تابعیت طفل از طریق پیوند خونی او با والدینش بدست می آید و محلی که طفل بدنیا بیاید ( اعم از آنکه داخل یا خارج از خاک استرالیا باشد ) تاثیری بر تابعیت استرالیایی او نخواهد داشت

برخی دیگر از کشورها دریافت تابعیت را از طریق خاک ترجیح داده اند. یعنی برای آنکه در هنگام تولد شهروند آن کشور باشید لازم است در خاک آن کشور بدنیا آمده باشید. برای نمونه ایالات متحده غالبا" بر چنین سیستمی تاکید دارد . بعبارت دیگر اگر هیچیک از والدین نوزاد تابعیت آمریکایی نداشته باشند ولی مادر طفل در خاک ایالات متحده وضع حمل کند نوزاد بصورت اتوماتیک تابعیت آمریکایی خواهد داشت. البته روش اخذ تابعیت ایالات متحده در هنگام تولد از نوع ترکیبی مشروط است که در اینجا بیش از این به جزییات نمی پردازم

برخی کشورها هم سیستم ترکیبی از خون و خاک برگزیده اند

اکنون زمان آن رسیده است که اصطلاح دو تابعیتی و چند تابعیتی توضیح داده شود

فرض کنیم که شما یک ایرانی پناهنده هستید و پس از ورود به کشور پناهنده پذیر پس از مدتی تابعیت آن کشور را بدست می آورید در این صورت شما هم تابعیت ایرانی و هم تابعیت کشور پناهنده پذیر را دارا خواهید بود در این حالت شما شهروند هر دو کشور و اصطلاحا" دوتابعیتی خواهید بود

اکنون در حالت دیگر فرض میشود شما مردی هستید که تابعیت ایرانی داشته و مثلا" از ایران گریخته و به عنوان پناهنده در ایالات متحده ساکن شده اید در آنجا با یک خانم استرالیایی آشنا شده و ازدواج می کنید و پس از مدتی فرزند مشترک شما و آن خانم در ایالات متحده بدنیا می آید

این نوزاد تابعیت ایرانی خواهد داشت ( زیرا سیستم فعلی اخذ تابعیت ایرانی در بدو تولد خون و البته فقط از طریق پدر است. یعنی لازم و کافی است پدر نوزاد تابعیت ایرانی داشته باشد ولی در حال حاضر تابعیت مادر نوزاد در این مساله موثر نیست . البته تلاشهایی برای رفع این تبعیض جنسیتی در مجلس قانونگزاری ایران در جریان است

این نوزاد تابعیت استرالیایی نیز خواهد داشت  زیرا سیستم فعلی اخذ تابعیت استرالیایی در بدو تولد خون و از طریق حداقل یکی از والدین است

این نوزاد تابعیت ایالات متحده آمریکا را نیز خواهد داشت  زیرا سیستم فعلی اخذ تابعیت ایالات متحده تولد در خاک ایالات متحده است

در چنین حالتی یعنی زمانی که شخصی دارای بیش از دو تابعیت باشد گفته میشود دارای تابعیت چند گانه یا چند تابعیتی است

توجه داشته باشید که دولت ایران بر خلاف بسیاری از دولتها دو تابعیتی یا چند تابعیتی را برسمیت نمی شناسد. بعبارت دیگر اصرار دارد که هر فرد اگر تابعیت ایرانی دارد نباید تابعیت دیگری داشته باشد واگر مایل به اخذ تابعیت دیگر دارد باید از تابعیت ایرانی خود صرفنظر کند. البته خروج یک شخص از تابعیت ایران بسیار پیچیده و زمان بر است و فرم ها و مدارک بسیاری باید ارائه شود تا وزارت امور خارجه و نهادهای ذیربط در ایران با خروج از تابعیت شخص متقاضی موافقت کنند که در اینجا مورد بحث نیست

ارائه یک نمونه می تواند مفید باشد. چندی قبل شخصی موسوم به " مازیار بهاری " که دارای تابعیت دوگانه ایرانی-کانادایی بود به ایران سفر کرد تا برای نشریه نیوزویک گزارشاتی تهیه کند . ایشان دستگیر شد و در پی پیگیری های دولت کانادا  قوه قضاییه ایران اظهار داشت که این فرد از نظر حکومت ایران فقط یک فرد ایرانی است نه کانادایی زیرا بدون ترک تابعیت ایرانی خود دارای تابعیت کانادایی شده است و  از نظر دولت ایران این تابعیت برسمیت شناخته نمیشود. بنابراین قوه قضاییه ایران بخود حق می دهد تا این شخص را دستگیر و محاکمه و مجازات کند . که البته چنین هم شد . فقط پس از فشارهای شدید بین المللی و توجه روز افزون افکار عمومی به این مساله بود که حکومت ایران موافقت کرد پس از چند ماه به این فرد اجازه خروج از کشور و عزیمت به کانادا بدهد

همینطور چندی قبل دو دختر بچه که تابعیت دوگانه داشتند پس از آنکه پدر ایشان آنها را از یک کشور اروپایی و بدون رضایت مادرشان به ایران آورد در سفارت خانه کشور اروپایی متبوع خود در تهران پناه گرفتند و دولت ایران هم اعلام کرد چون تابعیت غیر ایرانی این دو دختر را برسمیت نمی شناسد به هیچ دولت اروپایی حق دخالت نمی دهد و این دو نفر بمحض خروج از سفارت تحت سرپرستی پدرشان قرار خواهند گرفت. ( بر اساس قوانین بین المللی محوطه داخل هر سفارت خاک آن کشور محسوب میشود و  اتباع کشور میزبان بدون درخواست مقامات سفارت نمیتوانند وارد آن شوند زیرا تخطی از این مساله تجاوز به خاک کشور دیگر محسوب میشود . در موراد اندکی که این مساله رخ داده است نظیر تسخیر سفارت آمریکا در تهران کشور میزبان مجبور به پرداخت بهای بسیار گزافی برای عملکرد خود شده است ) حل این مساله نیز چند ماه بطول انجامید و فقط با پادرمیانی برخی دولتهای خارجی و فشارهای بین المللی حل و فصل شد

البته چند تابعیتی مساله ای است که چون می تواند باعث تداخل قوانین کشورها شود همه دولتها سعی می کنند تا حد امکان از رخداد آن اجتناب کنند. برای مثال در حال حاضر انجام خدمت سربازی در کشورهای ایران و کلمبیا برای پسران در سن خاصی اجباری است . فرض کنیم که یک پسر تابعیت ایرانی- کلمبیایی دارد . بدیهی است که او به دلیل قوانین الزامی هم باید در ایران به خدمت سربازی برود و هم در کلمبیا. یعنی باید دو دفعه خدمت سربازی خود را انجام بدهد

البته زمانی که بین دو کشور روابط دوستانه برقرار است مساله مهمی رخ نمی دهد. برای نمونه بسیاری از یهودیان ساکن ایالات متحده تابعیت دوگانه آمریکایی- اسراییلی دارند و بدون محدودیت به دو کشور سفر می کنند و مقامات دو کشور هم با قراردادهای بینابین مسایلی چون نمونه های بالا را براحتی حل و فصل می کنند ولی زمانی که بین دو کشور روابط خصمانه پیش می آید افرادی که تابعیت دوگانه آن دو کشور را داشته باشند در وضعیت پیچیده ای قرار می گیرند

تصور کنید که شخصی تابعیت دو گانه ایرانی- آمریکایی دارد . زمانیکه این دو کشور بهر دلیل وارد جنگ تمام عیار با یکدیگر بشوند وضعیت بسیار بغرنجی پیش می آید . آیا طی جنگ این شخص باید از ایران حمایت کند یا از آمریکا ؟

در یکی از کنفرانسهایی که اخیرا" در کشور ایالات متحده برگزار شد سخنران مراسم اظهار داشت که ایرانی- آمریکایی های ساکن ایالات متحده هم از سوی ایران مورد سوء ظن قرار دارند و هم از سوی ایالات متحده زیرا هر یک از دو دولت نامبرده یبمناکند که مبادا فرد دارای تابعیت دوگانه به نفع دولت دیگر به عملیاتی چون جاسوسی یا خرابکاری بپردازد

اکنون که آشنایی نسبی با برخی اصطلاحات حاصل شد اجمالا" به نحوه اخذ شهروندی ایالات متحده آمریکا پرداخته میشود

نوزادی که در خاک ایالات متحده بدنیا می آید بطور اتوماتیک شهروند ایالات متحده محسوب میشود. اگر این نوزاد در خاک ایالات متحده بدنیا نیاید ولی حداقل یکی از والدینش تابعیت ایالات متحده را داشته باشند با توجه به ضوابطی ( و نه بصورت اتوماتیک ) می تواند تابعیت آمریکایی را دارا شود

بر اساس قوانین فعلی برای پناهندگانی که در ایالات متحده پذیرفته شوند این امکان وجود دارد که پس از گذشت پنج سال و البته در صورت حایز شرایط بودن برای دریافت تابعیت آمریکایی تقاضا دهند. ( قبل از آن باید دارای گرین کارت شده باشند

البته دارا بودن برخی شرایط مثلا" خدمت داوطلبانه شخص متقاضی یا یکی از اعضای بلافصل خانواده او در نیروهای مسلح ایالات متحده می تواند این مدت را کاهش دهد . ( بر اساس ضوابط فعلی خدمت در نیروهای مسلح ایالات متحده در زمان صلح این مدت را به 3 سال کاهش می دهد. در شرایط جنگی یعنی مثلا" زمانیکه خاک ایالات متحده مورد هجوم دشمن قرار گیرد با موافقت رییس جمهور ایالات متحده بلافاصله به متقاضیانی که در خدمت نیروهای نظامی باشند تابعیت آمریکایی داده میشود

بهر حال داوطلبین باید ضمن دارا بودن شرایط کلی دیگر در یک آزمون شهروندی نسبتا" ساده موسوم به NATURALIZATION TEST شامل امتحان زبان انگلیسی و آشنایی با تاریخ ایالات متحده و آشنایی با ساختار سازمانهای دولتی ایالات متحده شرکت کنند و در آن موفق شوند

همچنانکه پیشتر اشاره شد شما به ارائه درخواست تابعیت ایالات متحده مجبور نیستید ولی زمانیکه این تقاضا را میدهید بنحوی مسوولیت و دلبستگی بیشتر خود را در قبال جامعه آمریکایی نشان می دهید.در مقابل دولت ایالات متحده نیز با اعطای تمامی مزایا و حقوقی که یک شهروند می تواند از آنها برخوردار شود به شما به این عمل ارج خواهد نهاد

همه این مزایا لزوما" مادی نیستند ( هر چند که شامل آنها هم هستند ) بلکه ممکن است جنبه های معنوی داشته باشند نظیر امکان شرکت در انتخابات

افراد عازم ایالات متحده که تابعیت آمریکایی خود را اخذ کنند تقریبا" میتوانند به تمامی مقامات عالیه دولتی ایالات متحده منصوب شوند  بغیر از مقام ریاست جمهوری ایالات متحده که یکی از شروط آن تولد شخص در خاک ایالات متحده است

هیچیک از افرادی که تابعیت امریکایی دارند اعم از آنکه این تابعیت را در هنگام تولد داشته یا بعدا" آن را کسب کرده باشند نباید بدون عذر موجه بیش از پنج سال پیوسته ساکن  خارج از خاک ایالات متحده باشند وگرنه تابعیت آمریکایی خود را از دست خواهند داد